Andermans kind opvoeden is niet gemakkelijk.
Hoe houd je het toch een beetje leefbaar in het stiefgezin?
Het weinig opbeurende feit dat één op de drie huwelijken strandt kennen we. Maar het samengestelde gezin wat daar vaak op volgt, bestaande uit twee nieuwe partners met hun (stief)-kinderen, heeft nóg minder kans van slagen: bijna tweederde haalt de eerste vijf jaar niet. Bekijk één aflevering van de Zweedse Netflixserie ‘Bonusfamiljen’ (aanrader!) en het wordt direct pijnlijk duidelijk hoe lastig het is om een goede stiefouder te zijn.
Het is een probleem waar behoorlijk wat Nederlanders mee kampen, want volgens het CBS wonen er ruim 150 duizend stiefgezinnen in Nederland met bijna 300 duizend stiefkinderen. Waarom gaat het zo vaak mis?
Dit zeggen de deskundigen
Een klassieke beginnersfout is dat de volwassenen te hard van stapel lopen. Ze zijn verliefd en willen dolgraag samenzijn. ‘Moeder of vader denkt na een pijnlijke scheiding: en nu is het mijn tijd, ik heb recht op liefde’, zegt Gideon de Haan, mediator, gezinscoach en co-auteur van het boek Het Stiefsucces (2018). ‘Maar er zijn kinderen in het spel die verdrietig zijn omdat ze iets zijn verloren. Zij hebben niet de compenserende emotie van het verliefd-zijn en koesteren loyaliteit naar de andere ouder.’ In een korte tijd grote stappen nemen, zoals binnen een half jaar met elkaar in één huis gaan wonen, is daarom geen goed idee.
Maar hoe weet je als stiefouders dat het te snel gaat? ‘De kunst is goed luisteren naar de kinderen’, zegt De Haan. ‘Achter een zinnetje als ‘ik vind het gezelliger als we gewoon met z’n drieën eten’, dus zonder de nieuwe partner, kan veel zitten. Doorvragen als ouder is nodig, ook al zijn de antwoorden je niet welgelegen.’
Volgens filosoof Corrie Haverkort, auteur van het boek Van woede naar redelijkheid, over emoties dilemma’s en erkenning bij scheiding, nieuwe partner en samengesteld gezin, is er een duidelijk criterium om te weten of je klaar bent voor het samenvoegen van de twee gezinnen. ‘Pas als je de kinderen van je partner niet alleen kunt verdragen, maar ook echt om hen kunt geven. Dat je met liefde een vieze luier verschoont, kots opruimt, een kind met zweterig hoofdje in bed neemt en bij een woede-uitbarsting kunt denken: ach, ja, die doet nu even zo. Het gaat om dat milde gevoel.’
Maar ook als er met geduld naar een samengesteld gezin is toegewerkt, kan de praktijk weerbarstig zijn. ‘In het begin is het verenigen van twee gezinsculturen nog interessant, maar als de nieuwigheid eraf is, wordt het moeilijk’, zegt Haverkort. ‘Voor kinderen voelen andere taal- en eetgewoontes al snel als verraad van het gezin waar ze ooit deel van uitmaakten.’ Volgens Haverkort is de reden dat het stiefgezin het vaak niet redt duidelijk: de kinderen. ‘Ouders zijn vaak verbaasd over hoe complex dat vraagstuk is.’ Het moeilijkste punt is het opvoeden van elkaars kind.’ Om misverstanden te voorkomen heeft Haverkort Het Stiefouderschapsplan ontwikkeld met daarin 18 onderwerpen die je vooraf met elkaar moet bespreken. Zoals: wie wordt de hoofdopvoeder en de mee-opvoeder? En wat is de positie van de ex-partner die de andere ouder is van het kind?
Hoe moet het dan wel?
Een samengesteld gezin hoeft niet altijd one big happy family te zijn. Ouders zijn soms terughoudend om alleen met hun eigen kinderen iets te ondernemen, bang om de stiefouder of stiefkinderen buiten te sluiten, merkt Gideon de Haan. En ook stiefouders durven vaak niet te zeggen dat ze ruimte alleen nodig hebben, ze zijn immers zélf in het nieuwe gezin gestapt. De Haan: ‘Je moet vooral niet verkrampt raken. Je kunt als stiefvader of -moeder prima zeggen: gaan jullie lekker samen naar de dierentuin, dan heb ik bij terugkomst de pannenkoeken klaarstaan.’
Bron Volkskrant Opvoednieuwsbrief
Anna van den Breemer 10 oktober 2018
Meer weten over Stiefplancoaching?