WAT IS EEN FAMILIEOPSTELLING?

Familieopstellingen is een uitgelezen methode om de werking van het collectieve geweten over de generaties heen aan het licht te laten komen. Vaak vinden opstellingen plaats in groepen. Iedere deelnemer heeft de mogelijkheid om zijn familie op te stellen, door uit de groep deelnemers representanten uit te nodigen. De vraagsteller plaatst de representanten ten opzichte van elkaar, zoals overeenkomt met zijn/haar innerlijk beeld.  Het verrassende en tot nu toe niet verklaarde verschijnsel is dat de representanten zich opeens voelen als de werkelijke personen voor wie zij zijn opgesteld. Ze hebben dezelfde gevoelens en soms ook vergelijkbare lichamelijke symptomen. De representanten voelen, nemen waar en vertellen hoe hun onderlinge relaties zijn en welke neigingingen ze hebben, De begeleider en de client zien welke gebeurtenissen in de achtergrond van de familie relevant zijn en welke dynamieken werkzaam zijn, die mogelijk verband houden met de vraag van de client. Vanuit deze inzichten is het mogelijk om een beweging te maken of proceswerk te doen wat een helende functie heeft voor de client. Vaak is het onder ogen zien van het innerlijke beeld door middel van een opstelling alleen al heel verhelderend en waardevol.

DE PIJLERS

De pijlers onder het systemisch werk zijn binding, volgorde en balans tussen geven en nemen.
De binding houdt in dat ieder familielid recht heeft op zijn plaats en recht heeft om er gelijkwaardig bij te horen. Niemand kan uitgesloten worden. Ook een familielid dat zelfmoord heeft gepleegd, een te vroeg gestorven kind, een crimineel of een verslaafd familielid.
De volgorde staat voor de rangorde binnen het systeem. Personen die eerder in het systeem recht op een plek hebben, gaan voor degenen die later in het systeem zijn gekomen. Daarom hebben ouders voorrang op kinderen. Het eerste kind gaat voor het tweede etc..
Balans in geven en nemen, ouders geven aan hun kinderen wat ze kunnen geven. De kinderen nemen wat ze krijgen. Kinderen hebben niet het recht om van de ouders iets te eisen. Ze moeten hun ouders nemen zoals ze zijn.

HOE WERKT EEN FAMILIE OPSTELLING?

Tijdens de familieopstellingen werken we met representanten. Gezamenlijk creëren we een veld dat veel wijsheid bevat. De cliënt stelt een vraag en met behulp van de representanten werken we stapje voor stapje naar inzicht, rust en balans in het systeem. Een bijzonder proces dat zich subtiel ontvouwt. Cliënten ervaren het soms alsof ze naar hun “eigen film” kijken.

Met een opstelling krijg je op een bijzondere manier zicht op het krachtveld dat -vaak onzichtbaar- een grote invloed heeft op het thema of vraagstuk van de vraagsteller. De begeleider van de opstelling stelt een paar vragen om te verkennen wat er mogelijk onbewust allemaal nog meer meespeelt. Dan bepalen de begeleider en de vraagsteller welke elementen of personen worden opgesteld. De vraagsteller nodigt andere deelnemers uit om deze personen of factoren te vertegenwoordigen, ‘te representeren’ in een opstelling.

Een representant is iemand, die bereid is om voor de vraagsteller in de familieopstelling een persoon of ‘iets’ te vertegenwoordigen. Iedereen kan representant zijn. Je hoeft hiervoor niet over bepaalde vaardigheden of ervaring te beschikken. Wel is een open houding en een respectvolle en integere benadering richting cliënt en de vraag, belangrijk voor het werken met opstellingen.

De vragensteller plaatst jou als representant van een bepaald familielid op een bepaalde plek in de ruimte met je gezicht een bepaalde kant op, op basis van hoe hij/zij dat ervaart. Jij hoeft daar niets in te doen. Het enige wat je doet is je bewust worden van wat je voet en wat je denkt en te ervaren hoe het is om daar te staan. Je zal verbaasd staan wat je ervaringen dan zijn. De begeleider zal je vervolgens vragen: “Hoe is het om daar te staan? Wat voel je wat denk je?” Je mag dan gewoon zeggen wat je voelt en denkt. Het bijzondere is dat wat je voelt informatie geeft over het systeem waar je als representant in geplaatst bent. Een bijzondere ervaring, die bijna niet te beschrijven valt. Het een keer doen is het beste.

Familiebinding

Ieder mens hoort vanaf zijn geboorte bij een familie. Daarmee ontstaat een binding met allen die bij deze familie horen. Een onbewust mechanisme - Bert Hellinger noemt dat het ‘familiegeweten’ – waakt over de condities die heersen in de lotsgemeenschap die de familie vormt. Daaraan zijn we blootgesteld en onderworpen of we dat nou willen of niet. Het is als het ware de blue-print die we bij onze geboorte meekrijgen of de imprint die we kennen vanuit onze jonge jeugd. Dit geweten zorgt voor de binding binnen het systeem, voor de balans, zowel in geven en nemen als in wat het lot brengt, en voor ordening. Bij ordening hoort dat allen die bij het familiesysteem horen, inclusief overledenen, hetzelfde recht hebben om erbij te horen. Als een familielid wordt buitengesloten, veracht of vergeten –bijvoorbeeld een doodgeboren kind- dan zorgt het collectieve geweten ervoor dat iemand anders, meestal uit een volgende generatie, zich onbewust identificeert met degene die is buitengesloten. In deze ‘verstrikking’ wordt hij als de buitengeslotene en imiteert aspecten van diens lot, zonder dat hij weet waarom en zonder zich ertegen te kunnen verweren.

Ordening in tijd

Een tweede ordening waar het collectieve geweten over waakt, is de ordening in de tijd. Zo hebben ouders voorrang boven de kinderen en het eerste kind voorrang boven het tweede enzovoorts. Binnen families geldt dat een nieuwgevormde familie voorrang heeft boven de eerdere familie. Dus de huidige familie heeft voorrang boven de familie van herkomst en de tweede familie voorrang boven de eerste, ook als die bijvoorbeeld ontstaat door een kind uit een buitenechtelijke relatie. In tegenstelling tot het bewuste persoonlijke geweten waarmee we direct kunnen waarnemen of ons handelen ons recht om erbij te horen in gevaar brengt, zorgt het onbewuste, collectieve geweten voor het voortbestaan en de samenhang in de familie als geheel.

Familiesysteem

Via familieopstellingen hebben we inzicht gekregen in wat een familie eigenlijk inhoudt. Een familie omvat allen die door het collectieve groepsgeweten van de familie worden omvat. Bij de familie horen alle kinderen, dus wijzelf en alle broers en zussen, halfbroers en halfzussen, ook de doodgeboren kinderen, de weggegeven, de verzwegen en de geaborteerde kinderen. De ouders horen erbij en al hun broers of zusters. Dan de grootouders, met soms hun broers of zusters, vooral wanneer die een bijzonder lot hadden, en soms ook de overgrootouders. Behalve de bloedverwanten horen ook diegenen erbij die op een of andere manier door de familie benadeeld zijn of door wiens lot of dood de familie een voordeel had, bijvoorbeeld eerdere partners van ouders of grootouders, die plaats hebben gemaakt of die hun vrij moesten maken. Ook alle slachtoffers van gewelddaden veen familielid horen erbij. Op basis van de bijzondere binding die tussen slachtoffer en dader ontstaat horen ook de moordenaars van een familielid erbij. Samen vormen zij alle de lostgemeenschap van de familie.

Iedereen is verbonden met het eigen familiesysteem, de voorouders en hun lot. Familieopstellingen maken vaste patronen en oude overtuigingen zichtbaar.